Landhuizen & Kastelen (Limburg - deel 2)

De laatste route, deel twee van Limburg zit echt overvol met kastelen en ander moois. Dus het wordt weer een dag van keuzes maken, waar stop ik wel en waar niet. We beginnen in een grote plaats bij een groot kasteel. En in de eerste 11 km krijgen we nog twee kastelen.

Kasteel Hoensbroek
Klinkertstraat 118,
6433 PB Hoensbroek

Kasteel Hoensbroek of Gebrookhoes is een van de grootste kastelen van Nederland. Het oudste gedeelte van het kasteel, met name de hoge ronde toren, dateert van rond 1360, toen Herman Hoen het verbouwde. In 1225 was er in dit moeras al een voorloper, een zogeheten motte-burcht. In 1250 werd op de plaats van het huidige kasteel een versterkt huis gebouwd. Vanwege zijn voor Limburg zeer strategische ligging aan de belangrijke handelsroutes naar Maastricht, Aken en Keulen werd het kasteel in opeenvolgende fasen uitgebouwd tot de grootste burcht tussen Maas en Rijn. Het bevat 67 zalen, vertrekken en ruimtes.

Kasteel Amstenrade
Hagendorenweg 1,
6436 CR Amstenrade

De eerste vermelding van Amstenrade dateert uit een akte uit 1271. In de late 12e en begin 13e eeuw is voor het eerst sprake van een burcht van de Heren Van Amstenraedt, vermoedelijk gesticht door het geslacht De Vrien. Het oorspronkelijke kasteel, gebouwd door Huyn van Amstenraedt, was een burcht met drie ronde torens en één vierkante toren. Van deze vierkante toren zijn nog restanten aanwezig in de huidige vierkante toren, gebouwd omstreeks 1609. Het Landgoed is nu in gebruik als B & B. 

Kasteel Doenrade
Limpensweg 20,
6439 BE Doenrade

Het kasteel wordt voor het eerst in 1170 genoemd. Het is een van de oudste kastelen van Limburg. In vroegere jaren was dit kasteel een slot met grachten eromheen. Van 1987 tot 1991 heeft Kasteel Doenrade leeggestaan. In 1991 is men begonnen met de verbouwing en renovatie van het kasteel. Op 1 mei 1993 is het kasteel geopend als Hotel & Restaurant Kasteel Doenrade. 

Na nog geen 18 km gereden en we zien een bord Gasterij Kasteel.

Kasteel Terborgh
Heisterbrug 119,
6365 CC Schinnen

Kasteel Terborgh, ook wel Huis Schinnen genoemd, is gelegen in het dal van de Geleenbeek nabij de buurtschap Heisterbrug, een deel van de Nederlands Limburgse gemeente Beekdaelen. Het kasteel en de naastgelegen watermolen zijn ieder een rijksmonument. Een deel van de gebouwen is in gebruik als vakantieappartement. In de oude kasteel-boerderij is tegenwoordig Gasterij Terborgh ondergebracht. 

Tussen 28 en 34 km van de route weer drie kastelen!

Kasteel Wijnandsrade
Opfergeltstraat 2,
6363 BW Wijnandsrade

Het huidige kasteel is een gedeeltelijk omgracht gebouw bestaande uit drie vleugels om een binnenplaats. Het oudste deel is de westvleugel, een oorspronkelijke verdedigbaar huis in de jaren 1554 tot 1563 gebouwd. De zuidelijke vleugel en de oostelijke vleugel werden gebouwd tussen 1717 en 1719. Achter het kasteel ligt de motte Wijnandsrade omgeven door de kasteelgracht. Op deze kunstmatige heuvel heeft het oorspronkelijke slot gestaan, waarschijnlijk een weertoren. Deze is opgericht in de 13e eeuw, maar moest worden verlaten toen haar verdedigingsfunctie door de uitvinding van het buskruit verloren was gegaan. 

Kasteel Rivieren
Retersbekerweg
6343 PH Klimmen

Kasteel Rivieren is een van de vier kastelen van de gemeente Voerendaal. De andere zijn kasteel Haeren, kasteel Cortenbach, kasteel Puth. Kasteel Rivieren of kasteel Ter Vieren wordt voor het eerste vermeld in 1364, toen het waarschijnlijk werd gesticht door Catharina van Rivieren, priores van het klooster Sint-Gerlach te Houthem. De oorspronkelijke functie van het gebouw was een klooster. Het landgoed/terrein is maar beperkt toegankelijk voor publiek. Alleen op de opengestelde wandelpaden van het landgoed kan gewandeld worden welke met bordjes duidelijk gemarkeerd zijn. 

Kasteel Puth
Steinweg 1
6367 GM Voerendaal

Het huidige kasteel stamt deels uit de 16e, deels uit de 17e en 18e eeuw. Enkele kelders zijn mogelijk ouder. Het kasteel wordt al genoemd in documenten uit de 14e eeuw. Vanaf 2001 was in de kasteelboerderij een biologisch landbouwbedrijf gevestigd. Het kasteel is in 2011 verkocht en is daarna geleidelijk gerestaureerd, waarbij met name de verzakte funderingen grote investeringen vergden. Anno 2016 werd de monumentale westelijke schuur gerestaureerd. 

Na ruim 43 km net voor Valkenburg twee kastelen gescheiden door een riviertje. 

Kasteel Genhoes
Oud Valkenburg 17-C,
6305 AA Schin op Geul

Kasteel Genhoes is van oorsprong een middeleeuws kasteel maar of de geschiedenis van het kasteel daadwerkelijk tot de 11e of 12e eeuw is terug te voeren, kan voorlopig niet met zekerheid worden aangetoond, hoewel een akte van keizer Hendrik III uit 1041 melding maakt van de 'villa Falchenberg'. Het eerste vaststaande jaartal uit de geschiedenis van Oud-Valkenburg is het jaar 1381, toen Johan van Hulsberg en Johan van Aldenvalckenborgh genoemd werden als eigenaars van de 'hof' Oud-Valkenburg. Of dit toen al een kasteel betrof is onduidelijk. We gaan ervan uit dat het huidige kasteel laatmiddeleeuws is. 

Kasteel Schaloen
Oud Valkenburg 9
6305 AA Schin op Geul

Het rechthoekige kasteel is gebouwd van mergel en dateert oorspronkelijk uit de 12e eeuw. Toen was het iets kleiner. In de volgende eeuw is het uitgebreid, maar in 1575 bijna geheel afgebrand. Op de kaart van Jacob van Deventer uit 1550 is het kasteel met naamsvermelding Sloenes duidelijk te zien in zijn toenmalige vorm. In het midden staat een woontoren met een uitbouw als ingang. Aan twee zijden is een vleugel aangebouwd. De arkeltorentjes stammen uit de 16e eeuw. Rondom ligt een brede gracht. In de bijgebouwen zit nu een hotel en een brasserie, het kasteel is niet vanbinnen te bezichtigen. 

We volgen de route naar Wittem voor het volgende kasteel en binnen 12 km krijgen we er nog twee. 

Château Wittem
Wittemer Allee 3,
6286 AA Wittem

In 1220 kocht Winand van Julemont de plaats van het latere kasteel Wittem van de St. Jacob abdij in Luik. De Julemonts waren een familie uit het gebied ten oosten van Luik. Toen zij Wittem in bezit kregen, breidden ze het uit met een grote stenen toren bij de Sinselbeek. Kasteel Wittem was ooit veel groter dan tegenwoordig en had wel zeven torens. Het kasteel is thans een hotel-restaurant.

Kasteel Nijswiller
Kolmonderstraat 18,
6286 CE Wittem

Het huidige kasteel omvat een hoofdgebouw, het eigenlijke kasteel, en een nederhof. Het kasteel heeft een grote vierkante woontoren met hieraan een oostelijke vleugel. Op een hoek van de vleugel bevindt zich, aansluitend aan de woontoren, een achthoekige traptoren uit de 16e eeuw. Sinds 2008 is het kasteel privébezit. 

Kasteel Vaalsbroek
Vaalsbroek 1,
6291 NH Vaals

Het kasteel is een U-vormig herenhuis waarvan de tweelaagse middenvleugel met souterrain voorzien is van een dubbele bordestrap naar de 1e verdieping en een schilddak met in het midden een klein klokkentorentje. Deze middenvleugel wordt geflankeerd door de twee lagere, haaks hierop staande zijvleugels. De drie vleugels omsluiten een voorplein afgesloten met een hekwerk in hardstenen pijlers. De oudste vermelding van het kasteel dateert uit 1420, toen het de zetel was van de heren van Vaelsbroich. De naam was toen afgeleid van de woorden Vallis (dal) en Broich of Broek (moeras). In deze beginperiode waren veel Limburgse familienamen met het kasteel verbonden. Tegenwoordig maakt het kasteel en het landgoed deel uit van de Bilderberg hotelketen. 

We vervolgen 20 km de route tot het volgende kasteel met leuk stuurwerk (Mergellandroute). 

In Mheer staat het kasteel, maar je moet het wel weten want een muur en bomen onttrekken het totaal aan het gezicht. En ook is de binnenplaats niet altijd toegankelijk voor publiek, in dat geval dus maar 9 km doorrijden naar Eijsden waar ook weer een kasteel staat. 

Kasteel Mheer
Dorpsstraat 6,
6261 NJ Mheer

Het kasteel bevindt zich direct achter de SintLambertuskerk in het dorp en langs de kerk voert een oprijlaan naar het kasteel. Het kasteelcomplex bestaat uit een viervleugelig slot en een U-vormige nederhof. De vier vleugels van het slot liggen om een kleine binnenhof die bereikbaar is via een loopbrug over een droge gracht en die leidt naar een toegangspoort in de zuidelijke vleugel. De westvleugel, waarin een zaal is opgenomen, is het oudst en stamt uit het begin van de 14e eeuw. De noordvleugel werd aan het eind van de 14e eeuw gebouwd, terwijl de oostvleugel met de forse ronde toren in de 15e eeuw werd aangebouwd. Die ronde toren staat echter op fundamenten die veel ouder zijn, waarschijnlijk uit de late 11e eeuw. Ten slotte de afsluitende zuidvleugel, met aan de binnenzijde een arcade op hardstenen zuilen, die rond 1570 verrees. 

Kasteel Eijsden
Graaf de Geloeslaan 8,
6245 AS Eijsden

Kasteel Eijsden is een herenhuis met kasteelhoeve en ligt ten zuiden van Eijsden, aan de rivier de Maas. Voordat het huidige kasteel in 1636 werd gebouwd, stond er al een versterkt huis dat de Caestertburg, werd genoemd. De oorspronkelijke bouwheer was
Arnold de Lamargelle. Het kasteel bleef lang in zijn familie, maar werd vererfd aan een graaf Van Hoensbroek en kwam vervolgens in handen van Hubert de Geloes. Eijsden is een bijzonder fraai kasteel, opgetrokken in de Maaslandse renaissancestijl. Het kasteel is in privé bezit, maar het park, aangelegd rond 1900, is vrij toegankelijk. 

Na Eijsden krijgen we 42 km route naar het noorden zonder een kasteel tegen te komen. In Elsloo en Stein vinden we de laatste twee van deze route die nog doorloopt tot Café Terras De Sjloes in Born. 

Kasteel Elsloo
Maasberg 1,
6181 GV Elsloo

Het kasteel is de voortzetting van een complex van een vroegere brouwerij met een inpandige watermolen en een hoeve met schuren en stallen, gelegen halverwege de Maasberg. Met uitzondering van het brouwhuis omvat het huidige kasteelcomplex dezelfde delen. Het brouwhuis werd in de 17e eeuw omgebouwd tot woonhuis maar werd na enkele branden niet meer herbouwd. Het kasteel bestaat uit een rechthoekig gebouw, waar de watermolen (Slakmolen) in is opgenomen en in latere tijden de ronde inpandige toren is bijgebouwd. Direct naast het kasteel bevindt zich een botanische tuin. Het kasteel wordt geëxploiteerd als hotel-restaurant. 

Kasteel Stein
Nederhof 25,
6171 HA Stein

De hoofdburcht of "Bovenste Slot" omvat een mottekasteel op een natuurlijke verhoging met een forse mergelstenen donjon uit ca. 1200, "Witte Toren" genaamd. In de 13e eeuw werd een veelhoekige ringmuur om een binnenplein
aangelegd. Van een tegen de ringmuur gebouwde grote zaal met woonvertrekken zijn alleen nog de tongewelfde kelders aanwezig. Van een eveneens 13e-eeuwse vierkante poorttoren aan de noordzijde van de burcht zijn slechts enkele restanten over. De zogenaamde "Rode Toren" en de puttoren welke ernaast ligt, zijn gebouwd door Jan van Heinsberg en stammen uit ca. 1450. De voorburcht of "Benedenste Slot" is lager gelegen dan de hoofdburcht. Een tussengelegen gracht werd rond 1840 gedempt. Van de voorburcht zijn slechts de
mergelstenen funderingen overgebleven. De torenvormige toegangspoort in de noordvleugel is 16eeeuws. Het mansardehelmdak op de poort stamt uit ca. 1730 toen de poort tevens werd verhoogd. De oostvleugel is een neoclassicistisch gepleisterd landhuis uit twee lagen en dateert uit 1840. De westvleugel uit ca. 1850 omvat een eveneens neoclassicistisch koetshuis met uitspringende hoekdelen. Zowel oost- als westvleugel zijn gebouwd in opdracht van de Luikse familie Grissard. Buiten de omgrachting is een park aangelegd. De gracht rond de burcht werd oorspronkelijk gevoed door de Putbeek die gevoed werd door de Zonput. Toen de Zonput droogviel schakelde men over op kanaalwater om de gracht te voeden. Tot het landgoed van het kasteel behoorde vroeger ook een windmolen en een watermolen.